उष्टं…❤️



मागे ओमप्रकाश वाल्मिकी यांच्या ‘जुठन’ या आत्मकथनाचा मराठी अनुवाद ‘उष्टं’ वाचून पूर्ण केलं.
मराठीतील उपरा, बलूतं, उचल्या, अक्करमाशी, भंगार, कोल्हाट्याचं पोरं या धाटणीतील दलित साहित्याच्या परंपरेत बसणारं हे पुस्तक प्रत्येक सुजाण नागरिकाने वाचलंच पाहिजे.

हे फक्त आत्मचरित्र नाही तर हा समाजाच्या अंतर्मनात लपलेल्या कुरूपतेचा आरसा आहे.
भंगी समाजात जन्मलेले वाल्मिकी यांनी पावलोपावली अनुभवलेली हीन वागणूक, उपेक्षा, जातीयभेदाचे जळजळीत चटके, असमानता नि दारिद्र्याचे अनुभव ते निःसंकोचपणे मांडतात. वाचताना मन सुन्न होतं, डोळे पाणावतात नि आपण अजूनही बदलाची गरज आहे हे नाकारता येत नाही.

या पुस्तकाची ओळख मला पहिल्यांदा NCERT च्या एका धड्यातून झाली. तिथला एक छोटा प्रसंग वाचूनच पोटात गोळा आला होता नि तेव्हाच ठरवलं की हे पुस्तक पूर्ण वाचायचंच. हिंदी मूळ वाचण्याऐवजी 2018 साली लोकवाङ्मय गृहकडून आलेला डॉ. मंगेश बनसोड यांचा मराठी अनुवाद बोलावला नि पहिल्या पानापासूनच ते डोक्यात नि हृदयात उतरलं.

वाल्मिकी यांचं बालपण उत्तर प्रदेशातील मुजफ्फरनगर जिल्ह्यातील एका लहान गावात गावकुसाच्या बाहेर, नाल्याजवळील भंगी वस्तीत गेलं. हीच ती जागा जिथे गावातील लोक मलमूत्र विसर्जनासाठी येत.
त्यांच्या कुटुंबाचं जगणं म्हणजे इतर समाजाने तुच्छ मानलेली कामं पण तरी दोन वेळचं अन्नही हमखास मिळेल याची खात्री नाही.

शिक्षण घेण्याचा निर्णय घेतल्यावर त्यांच्या आयुष्यातील संघर्ष अजूनच उग्र झाला.शाळेत, समाजात, रस्त्यावर सर्वत्र जातीय भेदभाव, अपमान, बहिष्कार. काही प्रसंग इतके घृणास्पद की वाचताना हात थांबवावा लागतो नि मनात एकच विचार येतो, ही लोक माणसं कशी म्हणवतात स्वतःला? 🥲

लोकनाथ यशवंत म्हणतात,

“जुठन म्हणजे त्या गुलाम मानसिकतेचा आरसा आहे, जी तथाकथित उच्चांनी शतकानुशतकं पाळीव करून ठेवली… नि आपणच आपल्या देशाचा विद्रूप चेहरा यात पाहतो.”

हे पुस्तक वाचून कळतं संविधान आलं तरी माणसाच्या मनातलं असंविधान अजून संपलेलं नाही.
उष्टं म्हणजे फक्त ओमप्रकाश वाल्मिकींची कथा नाही तर आपल्या समाजाच्या सामूहिक अपराधाची कबुली आहे.

आवर्जून वाचा.
❤️

©️ Moin Humanist ❤️

टिप्पण्या

टिप्पणी पोस्ट करा

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

We Read आयोजित पत्रलेखन स्पर्धेचा निकाल..🌼

इमेज
We Read आयोजित केलेल्या स्पर्धेला एवढा उत्स्फूर्त प्रतिसाद दिल्याबद्दल सर्वांचे मनापासून आभार…🩵 या स्पर्धेत आम्हाला एकूण 300 पत्रं प्राप्त झाली. यात 8 वर्षांच्या बालकांपासून ते 78 वयवर्ष असलेल्या ज्येष्ठांपर्यंत सहभागींचा समावेश होता. प्रत्येक पत्रातून उमटलेली भावना, कल्पकता आणि संवेदनशीलता खरोखरच स्पर्धेचं सार्थक ठरली. मूळ नियोजनाप्रमाणे,आलेल्या पत्रांपैकी 3 सर्वोत्कृष्ट पत्रं निवडायची होती. मात्र, लहान वयाच्या मुलांचाही सहभाग लक्षणीय असल्यामुळे त्यांची पत्रं प्रौढांच्या पत्रांप्रमाणे एकत्रितपणे निकालात समाविष्ट करणे योग्य ठरणार नाही, असे आम्हाला वाटले. त्यामुळे आम्ही स्पर्धेत दोन गट तयार करण्याचा निर्णय घेतला. •18 वर्षांखालील गट •18वर्षांवरील गट 18 वर्षांखालील गटात एकूण 100 पत्रं, तर 18 वर्षांवरील गटात जवळपास 200 पत्रं होती. या विभागणीप्रमाणे प्रत्येक गटातून 3-3 विजेते निवडण्याचे ठरवले गेले. पत्रांचे परीक्षण करताना आमच्या We Read Team ने सर्व पत्रं वाचून प्राथमिक चर्चा केली नि त्यातून 18 वर्षांवरील गटातील 21 पत्रं व 18 वर्षांखालील गटातील 14 पत्रं पुढील फेरीसाठी निवडली. ह...
अधिक वाचा

थोडं मनातलं ♥️

इमेज
आयुष्यात आजपर्यंत फक्त एकाच वेळी  तुटून पडलो त्याबद्दल व्यक्त व्हावं वाटलं.🌿 2017 ला 12th पास झालो.पुण्याला गेलो,काही कारणाने परत येऊन घरीच राहून अभ्यास करायचं ठरवलं.काकाच्या बंद पडलेल्या खोलीत स्वतःचा विश्व बनवलं.हाच आपला पहिला वहिला 'स्टडी बंकर'होय.2018 ते 2019 Cse चा मनापासून सर्वकाही विसरून अभ्यास केलं.अवांतर वाचन सुरूच होतं. 2019 च्या ऑक्टोबर मध्ये अनपेक्षितपणे आरोग्याने साथ सोडली आणि येथूनच मी मागे पडत गेलो.येथून अभ्यास बंद झाला.परत परत हॉस्पिटलमध्ये जाऊन अस्वस्थ वाटतं होतं त्यामुळेच एकटेपणाची सुद्धा जाणीव व्हायला सुरुवात झाली.गल्लीत जवळचा म्हणावं तसं कोणीही मित्र नव्हतं.होती ती फक्त 'अर्पिता' तिला बोलूनच थोडं छान वाटायचं. आमचं एकमेकांवर खूप म्हणजे खूप प्रेम होतं.खूप काही वेगळी स्वप्ने बघितलेली होती आम्ही.  'Long Distance Relationship' असून सुद्धा आम्ही एकमेकांच्या जवळच होतो असं वाटायचं.एकंदरीत खूप भारी होतं आमचं नातं.पण परत परत आजारामुळे मी पूर्णपणे तुटलो होतो.माझं भविष्य अंधकारात दिसतं होतं.दिशा मिळतं नव्हती.समजून घेणारं आणि समजावून सांगणार ...
अधिक वाचा

सुपरमॅन ऑफ मालेगाव.....♥️🌼

इमेज
काही वर्षांपूर्वी युट्यूबवर 'सुपरमॅन ऑफ मालेगाव' ही डॉक्युमेंटरी पहिल्यांदा पाहिली होती नि आजपर्यंत किती वेळा पाहिली याचा हिशोबच नाही. आज पुन्हा एकदा पाहिली नि ठरवलं की या वर काहीतरी लिहावं, जेणेकरून ज्यांनी पाहिली नसेल त्यांना या डॉक्युमेंटरीबद्दल माहिती होईल...😊 'मालेगाव का सुपरमॅन' या खानदेशी चित्रपटाच्या निर्मिती प्रक्रियेवर, नि एकूणच खानदेशातील लोकांच्या चित्रपट बघण्याच्या व बनवण्याच्या असलेल्या अप्रतिम पॅशनवर आधारित ही डॉक्युमेंटरी आहे. कोणत्याही सुविधा नसताना, धार्मिक कट्टरता नि बेरोजगारीचा सामना करत, कुटुंबाची जबाबदारी पेलत, खानदेशवासी फक्त चित्रपट पाहत नाहीत, तर जुगाड करत चित्रपट कसे बनवतात हे पाहणं एक अद्भुत अनुभव आहे. त्यांची चित्रपट बनवण्याची जिद्द आणि पॅशन खूपच प्रेरणादायी आणि कौतुकास्पद आहे. खूपच कमी संसाधनांचा वापर करून, आपल्या स्थानिक बोली भाषेत सुंदर सामाजिक संदेश देणारा चित्रपट कसा बनवावा, हे यांच्याकडून शिकायला हवं. मालेगावमध्ये लोकांचा चित्रपट पाहण्याचा उत्साह जसा जोरात आहे, त्यापेक्षा चित्रपट बनवण्याचा उत्साह अनेक पटींनी अधिक आहे. हे...
अधिक वाचा